Trong thế giới âm nhạc và văn học, nhiều tác phẩm bài thơ kinh điển đẹp đã tồn tại và được yêu thích suốt hàng thế kỷ. Nhưng với sự phong phú và đa dạng của ngôn ngữ và văn hóa, việc tìm hiểu và trải nghiệm toàn bộ những tác phẩm này có thể là một thách thức đối với người yêu thơ và âm nhạc. Câu hỏi là làm thế nào để khám phá và tận hưởng những bài thơ kinh điển được phổ nhạc hay nhất?
Có rất nhiều bài thơ kinh điển đã được phổ nhạc một cách xuất sắc, nhưng việc chọn lọc và đánh giá chúng có thể là một thách thức. Bạn có thể đã tự hỏi liệu có những bài thơ nào xứng đáng được lựa chọn và lắng nghe, và làm thế nào để tận hưởng sự hòa quyện giữa lời thơ và giai điệu.
Hãy để chúng tôi giúp bạn giải quyết vấn đề này. Trong bài viết này, chúng tôi đã tổng hợp Bài thơ kinh điển được phổ nhạc hay nhất. Đây là những tác phẩm đã được lựa chọn cẩn thận dựa trên sự kết hợp tinh tế giữa văn học và âm nhạc. Bằng cách lắng nghe những bản nhạc được tạo ra từ những bài thơ này, bạn sẽ được đắm chìm vào thế giới của từng tác giả, tận hưởng vẻ đẹp của lời thơ và âm nhạc, và khám phá sự kỳ diệu của tinh thần con người. Hãy cùng chúng tôi bắt đầu hành trình âm nhạc và văn học này.
Thơ tình cuối mùa thu
Cuối trời mây trắng bay
Lá vàng thưa thớt quá
Phải chăng lá về rừng
Mùa thu đi cùng lá
Mùa thu ra biển cả
Theo dòng nước mênh mang
Mùa thu vào hoa cúc
Chỉ còn anh và em
Chỉ còn anh và em
Là của mùa thu cũ
Chợt làn gió heo may
Thổi về xao động cả:
Lối đi quen bỗng lạ
Cỏ lật theo chiều mây
Đêm về sương ướt má
Hơi lạnh qua bàn tay
Tình ta như hàng cây
Đã qua mùa gió bão
Tình ta như dòng sông
Đã yên ngày thác lũ
Thời gian như là gió
Mùa đi cùng tháng năm
Tuổi theo mùa đi mãi
Chỉ còn anh và em
Chỉ còn anh và em
Cùng tình yêu ở lại…
– Kìa bao người yêu mới
Đi qua cùng heo may.
Bài thơ này đã được nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu phổ nhạc thành bài hát Thư tình cuối mùa thu.
Nguồn: Xuân Quỳnh, Tự hát, NXB Tác phẩm mới, 1984
Mùa xuân nho nhỏ
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy quanh lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao
Ðất nước bốn nghìn năm
Vất vả và gian lao
Ðất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế…
11 – 1980
Bài thơ này được tác giả viết trên giường bệnh trước khi mất không lâu, thể hiện niềm yêu mến thiết tha cuộc sống, đất nước và ước nguyện của tác giả. Bài thơ được in trong tập thơ Huế mùa xuân. Bài thơ đã được nhạc sĩ Trần Hoàn phổ nhạc thành bài hát cùng tên.
Nguồn:
- Huế mùa xuân, NXB Văn nghệ Giải phóng, 1970
- Thơ Việt Nam 1945-1985, NXB Giáo dục, 1987
Nếu anh còn trẻ – Hoàng Cầm
Nếu anh còn trẻ như năm ấy
Quyết đón em về sống với anh
Những khoảng chiều buồn phơ phất lại
Anh đàn em hát níu xuân xanh
Nhưng thuyền em buộc sai duyên phận
Anh lụy đời quên bến khói sương
Năm tháng… năm cung mờ cách biệt
Bao giờ em hết nợ Tầm dương?
Nếu có ngày mai anh trở gót
Quay về lãng đãng bến sông xa
Thì em còn đấy hay đâu mất?
Cuối xóm buồn teo một tiếng gà…
Bài thơ này đã được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc thành nhạc phẩm Tình Cầm.
Bài thơ Thuyền và Biển
Em sẽ kể anh nghe
Chuyện con thuyền và biển:
“Từ ngày nào chẳng biết
Thuyền nghe lời biển khơi
Cánh hải âu, sóng biếc
Đưa thuyền đi muôn nơi
Lòng thuyền nhiều khát vọng
Và tình biển bao la
Thuyền đi hoài không mỏi
Biển vẫn xa… còn xa
Những đêm trăng hiền từ
Biển như cô gái nhỏ
Thầm thì gửi tâm tư
Quanh mạn thuyền sóng vỗ
Cũng có khi vô cớ
Biển ào ạt xô thuyền
(Vì tình yêu muôn thuở
Có bao giờ đứng yên?)
Chỉ có thuyền mới hiểu
Biển mênh mông nhường nào
Chỉ có biển mới biết
Thuyền đi đâu, về đâu
Những ngày không gặp nhau
Biển bạc đầu thương nhớ
Những ngày không gặp nhau
Lòng thuyền đau – rạn vỡ
Nếu từ giã thuyền rồi
Biển chỉ còn sóng gió”
Nếu phải cách xa anh
Em chỉ còn bão tố.
4 – 1963
Bài thơ này đã được các nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu, Hữu Xuân phổ nhạc thành các bài hát cùng tên.
Tây Tiến
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi.
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi,
Mường Lát hoa về trong đêm hơi.
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm,
Heo hút cồn mây, súng ngửi trời.
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống,
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.
Anh bạn dãi dầu không bước nữa,
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
Chiều chiều oai linh thác gầm thét,
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người.
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói,
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa,
Kìa em xiêm áo tự bao giờ.
Khèn lên man điệu nàng e ấp,
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ.
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy,
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ?
Có nhớ dáng người trên độc mộc,
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa?
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc,
Quân xanh màu lá dữ oai hùm.
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới,
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm.
Rải rác biên cương mồ viễn xứ,
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh.
Áo bào thay chiếu, anh về đất,
Sông Mã gầm lên khúc độc hành.
Tây Tiến người đi không hẹn ước,
Đường lên thăm thẳm một chia phôi.
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy,
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.
Phù Lưu Chanh, 1948
Quang Dũng tham gia đoàn quân Tây Tiến năm 1947 và hành quân lên Tây Bắc với nhiệm vụ phối hợp với bộ đội nước bạn để bảo vệ vùng biên giới Việt Lào. Ban đầu, bài thơ được đặt tên là Nhớ Tây Tiến. Bài thơ này đã được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc thành bài hát cùng tên.
Anh còn nợ em
Anh còn nợ em
Công viên ghế đá
Công viên ghế đá
Lá đổ chiều êm
Anh còn nợ em
Dòng xưa bến cũ
Dòng xưa bến cũ
Con sông êm đềm
Anh còn nợ em
Chim về núi nhạn
Trời mờ mưa đêm
Trời mờ mưa đêm
Anh còn nợ em
Nụ hôn vội vàng
Nụ hôn vội vàng
Nắng chói qua song
Anh còn nợ em
Con tim bối rối
Con tim bối rối
Anh còn nợ em
Và còn nợ em
Cuộc tình đã lỡ
Cuộc tình đã lỡ
Anh còn nợ em.
Bài thơ này đã được nhạc sĩ Anh Bằng phổ nhạc thành bài hát cùng tên
Về bối cảnh sáng tác bài thơ, có một phụ nữ kể lại câu chuyện tình của cô bạn thân của cô với một thanh niên tên Tài học cùng trường nhưng hơn mấy lớp ở Ninh Hoà. Chàng và nàng quen nhau từ thủa học trò. Đỗ tú tài, chàng vào Sài Gòn, rồi sau đó du học Mỹ, nàng thì ở lại quê làm cô giáo trường làng. Ra đi, chàng bảo nàng yên tâm đợi chàng về. Nhưng rồi sau đó được tin chàng đã lấy vợ, một người con gái học thức, sang giàu, nàng đau khổ một thời gian rồi cũng lấy chồng.
Sau 1975, một lần họp đồng hương Ninh Hoà ở Mỹ, người phụ nữ kể chuyện gặp lại chàng, biết cô sắp về thăm quê, chàng gửi ít tiền về biếu nàng ngày xưa, vốn là bạn thân của cô. Nàng sống ở quê cùng chồng là thương phế binh chế độ cũ, với năm con, nghèo lắm nhưng từ chối món tiền của chàng. Qua Mỹ, đến thăm chàng trong ngôi nhà cao đẹp, nhưng một mình vì đã li di vợ, có đứa con trai cũng sống với mẹ. Người phụ nữ kể lại câu chuyện, chàng ngậm ngùi nói “anh còn nợ em”.
Hạt gạo làng ta
Kính tặng chú Xuân Diệu
Hạt gạo làng ta
Có vị phù sa
Của sông Kinh Thầy
Có hương sen thơm
Trong hồ nước đầy
Có lời mẹ hát
Ngọt bùi đắng cay…
Hạt gạo làng ta
Có bão tháng bảy
Có mưa tháng ba
Giọt mồ hôi sa
Những trưa tháng sáu
Nước như ai nấu
Chết cả cá cờ
Cua ngoi lên bờ
Mẹ em xuống cấy…
Hạt gạo làng ta
Những năm bom Mỹ
Trút trên mái nhà
Những năm cây súng
Theo người đi xa
Những năm băng đạn
Vàng như lúa đồng
Bát cơm mùa gặt
Thơm hào giao thông…
Hạt gạo làng ta
Có công các bạn
Sớm nào chống hạn
Vục mẻ miệng gàu
Trưa nào bắt sâu
Lúa cao rát mặt
Chiều nào gánh phân
Quang trành quết đất
Hạt gạo làng ta
Gửi ra tiền tuyến
Gửi về phương xa
Em vui em hát
Hạt vàng làng ta…
1969
Nguồn:
- Trần Đăng Khoa, Góc sân và khoảng trời, NXB Văn hoá dân tộc, 1999
- SGK Tiếng Việt 5, tập 2, NXB Giáo dục, 2004
- SGK Văn 5, tập 2, NXB Giáo dục, 1989
Bài thơ được sáng tác sáng tác năm 1969, sau này được nhạc sĩ Trần Viết Bính phổ nhạc (1971).
Màu tím hoa sim
Khóc vợ Lê Đỗ Thị Ninh
Nàng có ba người anh đi bộ đội
Những em nàng
Có em chưa biết nói
Khi tóc nàng xanh xanh
Tôi người Vệ quốc quân
xa gia đình
Yêu nàng như tình yêu em gái
Ngày hợp hôn
nàng không đòi may áo mới
Tôi mặc đồ quân nhân
đôi giày đinh
bết bùn đất hành quân
Nàng cười xinh xinh
bên anh chồng độc đáo
Tôi ở đơn vị về
Cưới nhau xong là đi
Từ chiến khu xa
Nhớ về ái ngại
Lấy chồng thời chiến binh
Mấy người đi trở lại
Nhỡ khi mình không về
thì thương
người vợ chờ
bé bỏng chiều quê…
Nhưng không chết
người trai khói lửa
Mà chết
người gái nhỏ hậu phương
Tôi về
không gặp nàng
Má tôi ngồi bên mộ con đầy bóng tối
Chiếc bình hoa ngày cưới
thành bình hương
tàn lạnh vây quanh
Tóc nàng xanh xanh
ngắn chưa đầy búi
Em ơi giây phút cuối
không được nghe nhau nói
không được trông nhau một lần
Ngày xưa nàng yêu hoa sim tím
áo nàng màu tím hoa sim
Ngày xưa
một mình đèn khuya
bóng nhỏ
Nàng vá cho chồng tấm áo
ngày xưa…
Một chiều rừng mưa
Ba người anh trên chiến trường Đông Bắc
Được tin em gái mất
trước tin em lấy chồng
Gió sớm thu về rờn rợn nước sông
Đứa em nhỏ lớn lên
Ngỡ ngàng nhìn ảnh chị
Khi gió sớm thu về
cỏ vàng chân mộ chí
Chiều hành quân
Qua những đồi hoa sim
Những đồi hoa sim
những đồi hoa sim dài trong chiều không hết
Màu tím hoa sim
tím chiều hoang biền biệt
Có ai ví như từ chiều ca dao nào xưa xa
Áo anh sứt chỉ đường tà
Vợ anh chưa có mẹ già chưa khâu
Ai hỏi vô tình hay ác ý với nhau
Chiều hoang tím có chiều hoang biết
Chiều hoang tím tím thêm màu da diết
Nhìn áo rách vaiTôi hát trong màu hoa
Áo anh sứt chỉ đường tà
Vợ anh mất sớm, mẹ già chưa khâu…
Màu tím hoa sim, tím tình trang lệ rớm
Tím tình ơi lệ ứa
Ráng vàng ma và sừng rúc điệu quân hành
Vang vọng chập chờn theo bóng những binh đoàn
Biền biệt hành binh vào thăm thẳm chiều hoang màu tím
Tôi ví vọng về đâu
Tôi với vọng về đâu
Áo anh nát chỉ dù lâu…
1949
Bài thơ này có nhiều dị bản truyền tụng khác nhau, đây đã được xác nhận là bản gốc. Bài thơ này đã được nhiều nhạc sĩ phổ nhạc như Dzũng Chinh, Phạm Duy, Anh Bằng, Duy Khánh, Nguyễn Đặng Mừng, Thu Hồ, Hồng Vân…Vợ tác giả tên thật là Lê Đỗ Thị Ninh, là con gái cụ Lê Đỗ Kỳ. Lê Đỗ Kỳ cùng công tác tại Uỷ ban tỉnh Thanh Hoá sau Cách mạng tháng Tám với Hữu Loan. Cụ Kỳ nguyên là Chánh Thanh tra Lâm nghiệp toàn Đông Dương.
Cụ Kỳ có nhiều con trai là sỹ quan quân đội Nhân dân VN nổi tiếng: Con trai cả là Lê Đỗ Khôi, hy sinh tại Điện Biên Phủ 5 tiếng đồng hồ trước khi quân ta cắm cờ trên sở chỉ huy của Pháp. Tiếp đó là Lê Đỗ Nguyên, tức Trung tướng Hồng Cư. Em ông Cư là Lê Đỗ An, tức Nguyễn Tiên Phong, sau là Bí thư Trung ương Đoàn TNCS HCM. Em ông Nguyên là Đại tá Lê Đỗ Thái. Hai ông Hồng Cư và Lê Đỗ Thái hiện sống ở Hà Nội và đều lấy con gái GS. Đặng Thai Mai.
Nguồn: Hữu Loan, Màu tím hoa sim, NXB Văn học, 1990
Lá diêu bông
Váy Đình Bảng buông chùng cửa võng
Chị thẩn thơ đi tìm
Đồng chiều
Cuống rạ
Chị bảo
– Đứa nào tìm được lá Diêu Bông
Từ nay ta gọi là chồng
Hai ngày Em tìm thấy lá
Chị chau mày –
Đâu phải lá Diêu Bông
Mùa đông sau Em tìm thấy lá
Chị lắc đầu
trông nắng vãn bên sông
Ngày cưới Chị
Em tìm thấy lá
Chị cười xe chỉ ấm trôn kim
Chị ba con
Em tìm thấy lá
Xoè tay phủ mặt Chị không nhìn
Từ thuở ấy
Em cầm chiếc lá
đi đầu non cuối bể
Gió quê vi vút gọi
Diêu Bông hời!…
…ới Diêu Bông!…
Bài thơ này đã được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc thành bài hát cùng tên, và nhạc sĩ Trần Tiến phổ nhạc thành bài hát Chuyện tình lá diêu bông.
Hoa Sữa
Tuổi mười lăm em lớn từng ngày
Một buổi sáng bỗng thành thiếu nữ
Hôm ấy mùa thu anh vẫn nhớ
Hoa sữa thơm ngây ngất bên hồ
Tình yêu đầu mang hương sắc mùa thu
Mùi hoa sữa trong áo em và mái tóc
Tình yêu đầu tưởng không gì chia cắt
Vậy mà tan trong sương gió mong manh
Tại mùa thu, tại em hay tại anh
Tại sang đông không còn hoa sữa
Tại siêu hình tại gì không biết nữa
Tại con bướm vàng có cánh nó bay
Đau khổ nhiều nhưng éo le thay
Không phải thời Roméo và Juliet
Nên chẳng có đứa nào dám chết
Đành lòng thôi mỗi đứa một phương
Chỉ mùa thu tròn vẹn nhớ thương
Hương hoa sữa cứ trở về mỗi độ
Hương của mối tình đầu nhắc nhở
Có hai người xưa đã yêu nhau…
Bài thơ này đã được nhạc sĩ Phạm Việt Long phổ nhạc thành bài hát Tình đầu.
Nguồn: Nguyễn Phan Hách, Hoa sữa, NXB Hội Nhà văn, 2000
Câu hỏi thường gặp
1. Tại sao nên quan tâm đến top 10 bài thơ kinh điển được phổ nhạc?
Top 10 bài thơ kinh điển được phổ nhạc là cơ hội để khám phá sự kết hợp độc đáo giữa lời thơ và âm nhạc, là nguồn cảm hứng tinh thần và nghệ thuật.
2. Những bài thơ nào được xem xét trong danh sách này?
Danh sách này bao gồm những bài thơ kinh điển từ nhiều thời kỳ và ngôn ngữ, được phổ nhạc một cách tuyệt vời, tạo ra những tác phẩm âm nhạc đáng nghe.
3. Làm thế nào để lựa chọn bài thơ phổ nhạc phù hợp với sở thích của mình?
Việc lựa chọn bài thơ phổ nhạc phù hợp với sở thích của bạn nên dựa trên nội dung, giai điệu, và phong cách mà bạn yêu thích. Danh sách này cung cấp nhiều lựa chọn đa dạng để bạn tìm kiếm.
4. Làm thế nào để tận hưởng sự kết hợp giữa lời thơ và âm nhạc trong bài thơ phổ nhạc?
Để tận hưởng sự kết hợp giữa lời thơ và âm nhạc, bạn nên lắng nghe một cách tập trung, để cảm nhận mỗi giai điệu và từng dòng lời thơ. Đây là cách bạn có thể hiểu sâu hơn về ý nghĩa của tác phẩm.
5. Bài thơ phổ nhạc có ý nghĩa gì trong nghệ thuật và cuộc sống của con người?
Bài thơ phổ nhạc góp phần làm phong phú nghệ thuật và mang lại trải nghiệm tinh thần sâu sắc. Chúng là cầu nối giữa lời thơ và âm nhạc, tạo ra tác phẩm gợi cảm hứng và tinh tế.
6. Làm thế nào để bắt đầu khám phá top 10 bài thơ kinh điển được phổ nhạc?
Để bắt đầu khám phá top 10 bài thơ kinh điển được phổ nhạc, bạn có thể tìm kiếm và nghe qua các phiên bản âm nhạc của những tác phẩm này hoặc đọc lời thơ cùng với âm nhạc để tận hưởng trải nghiệm độc đáo.
7. Bài thơ phổ nhạc có thể truyền tải thông điệp gì?
Bài thơ phổ nhạc có thể truyền tải thông điệp về tình yêu, đau khổ, tinh thần, và nhiều khía cạnh khác của cuộc sống. Chúng là một cách để thể hiện cảm xúc và ý nghĩa sâu sắc.
8. Làm thế nào để thấu hiểu sâu hơn về ngữ cảnh và tác giả trong bài thơ phổ nhạc?
Để thấu hiểu sâu hơn về ngữ cảnh và tác giả trong bài thơ phổ nhạc, bạn nên tìm hiểu về nguồn gốc của bài thơ, ngôn ngữ sử dụng, và lịch sử tác giả. Điều này giúp bạn cảm nhận tinh thần và bản sắc đặc biệt của từng tác phẩm.
9. Tại sao nên thường xuyên khám phá thế giới của bài thơ phổ nhạc?
Thường xuyên khám phá thế giới của bài thơ phổ nhạc là cách để bạn trải nghiệm sự đa dạng của nghệ thuật và tìm thấy cảm hứng trong cuộc sống hàng ngày.
10. Bài thơ phổ nhạc có thể là nguồn cảm hứng trong sáng tạo nghệ thuật của bạn?
Chắc chắn, bài thơ phổ nhạc có thể là nguồn cảm hứng quý báu trong sáng tạo nghệ thuật của bạn. Chúng là một cách tuyệt vời để bạn tìm kiếm ý tưởng mới và thúc đẩy sự sáng tạo.
Kết
Nhưng bất kể bạn là người yêu thơ, nhạc, hay đơn giản là một tâm hồn đang tìm kiếm sự thăng hoa qua nghệ thuật, các bài thơ kinh điển được phổ nhạc luôn là nguồn cảm hứng không giới hạn. Với khả năng kết hợp giữa lời thơ và giai điệu, chúng đã tạo ra những tác phẩm vĩ đại. Đã đến lúc bạn thả mình vào những giai điệu của những bài thơ này, để tận hưởng và khám phá vẻ đẹp của tinh thần con người. Hãy để những nghệ sĩ và nhà thơ kể cho bạn những câu chuyện qua âm nhạc và lời thơ, để bạn được đắm chìm trong sự sáng tạo và tinh thần nghệ thuật.
