Nhật Bản – một quốc gia với sự kết hợp tinh tế giữa truyền thống và hiện đại. Trong văn hóa đặc sắc này, nghệ thuật luôn đóng vai trò quan trọng. Chính sự sáng tạo và tài năng đã tạo nên những bộ môn nghệ thuật độc đáo, được thế giới ngưỡng mộ. Hãy cùng tìm hiểu về top 7 bộ môn nghệ thuật nổi tiếng của Nhật Bản, nơi mà tâm hồn nghệ sĩ thể hiện và truyền đạt những điều không thể nói bằng lời.
Trà đạo
Trà đạo là một loại hình nghệ thuật nổi tiếng và phổ biến nhất hiện nay, được nhiều người biết đến và yêu thích của đất nước Nhật Bản. Trà đạo có nguồn gốc từ Trung Quốc dưới thời đại nhà Đường rất hưng thịnh. Tương truyền, một vị cao tăng người Nhật sang Trung Quốc tham vấn học đạo và mang về một số hạt trà trồng ở sân chùa và theo thời gian đã trở thành một sản phẩm vô cùng độc đáo của Nhật Bản. Qua nhiều giai đoạn phát triển khác nhau, trà đạo hiện có ba trường phái chính là Omotesenke, Urasenke và Mushakoji-senke.
Quy tắc thưởng thức Trà của người Nhật bắt buộc phải tuân theo một quy tắc nhất định vô cùng khắc khe và tinh tế, kết hợp nhiều yếu tố như không gian trà thất, dụng cụ pha trà, phong cách Thiền,… Có thể nói Trà đạo ở Nhật không chỉ đơn giản là phép tắc uống trà mà còn là một phương pháp giúp cho tâm hồn được thanh thản, hòa nhập với thiên nhiên, tu dưỡng tâm tính con người.
Cách pha trà:
- Nước pha trà: Nước pha trà phải ở 80-90 độ C và được đựng trong một bình thủy hoặc nước được nấu trong ấm kim khí không nắp trên bồn than rất yếu.
- Làm ấm dụng cụ: Trước khi pha trà thì những dụng cụ như ấm pha trà và tách uống trà phải được tráng bằng nước sôi trong bình thủy để làm ấm dụng cụ, sau đó dùng khăn lau khô.
- Pha trà: Cách pha trà của Nhật khá cầu kỳ, thông thường trải qua ba lần nước.
- Lần 1: Nước pha trà có độ nóng 60 độ C và để trà ngấm trong thời gian 2 phút mới rót ra mời khách.
- Lần 2: Pha với nước nóng ở 80 độ C trong khoảng 30-40 giây.
- Lần 3: Nước pha trà tăng lên 90 độ C và cũng ngâm trà trong khoảng 30-40 giây rồi rót mời khách.
Cắm hoa
Cắm hoa không chỉ được biết đến là một loại hình nghệ thuật độc đáo của Nhật xuất hiện cách đây hơn 600 năm mà còn là một trong những loại hình truyền thống của nhiều nước trên thế giới. Tuy nhiên, mỗi đất nước đều mang nét độc đáo riêng. Ở người Nhật, nét độc đáo nằm ở đường nét và sự hài hòa của các loài hoa khi được cắm vào bình, là nghệ thuật diễn tả tình cảm con người trước thiên nhiên, tái tạo không gian của cảnh vật thông qua những cành cây, cành hoa hay một chiếc lá qua đó bộc lộ sắc thái tình cảm dựa trên cung bậc màu sắc của hoa.
Trong kỹ thuật cắm hoa người nhật, sự cắm hoa phải được biểu hiện được nhiều yếu tố về thời gian thông qua tháng, mùa trong sự tăng trưởng liên tục của sự vật. Phương pháp cắm hoa mang tính tượng trưng cao, những mô tả hình thể của hoa lá phối hợp độc đáo và tinh tế với phong tục, tập quán và văn hóa.
Ví dụ về thời gian:
- Quá khứ: Lá cây khô, trái khô và hoa nở trọn vẹn.
- Hiện tại: Cây lá trọn vẹn cùng hoa đang nở.
- Tương lai: Nụ hoa, lá nụ biểu hiện sự sinh sôi nảy nở.
Sự cân nhắc về vật liệu sử dụng cũng cần phải đi đôi với cách xếp đặt, trình bày.
Ví dụ về mùa:
- Mùa Xuân: Cách xếp hoa tạo đường cong, đầy sinh lực.
- Mùa Hạ: cách xếp hoa lan tỏa ra và tràn đầy.
- Mùa Thu: cách xếp hoa mỏng và thưa thớt.
- Mùa Đông: cách xếp đặt đượm buồn và lắng đọng.
Kịch Kabuki
Trải qua lịch sử 400 năm tuổi, Kabuki là sự kết hợp hài hòa và độc đáo giữa nhiều loại hình nghệ thuật như diễn xuất, múa, âm nhạc,… Đây không chỉ được biết đến là loại hình nghệ thuật độc đáo của Nhật mà còn nổi tiếng trên thế giới được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể.
Kabuki được chia làm hai thể loại chính là Jidaimono, một loại kịch lịch sử đề cập với các sự kiện lịch sử quan trọng trước thời Edo của Nhật Bản và Sewamono, mô tả đời sống gia đình hay thể loại tình cảm lãng mạn về những thị dân và nông dân thời Edo. Trong thể loại kịch này có ba dạng nhân vật chính là nhân vật nam trẻ đại diện cho người tốt – Tachiyaku, kẻ xấu chuyên làm điều ác – Katakiyaku và các nhân vật nữ Onnagata.
Thư pháp
Viết thư pháp là bộ môn nghệ thuật có nguồn gốc từ Trung Quốc. Thế nhưng, qua một thời gian dài du nhập vào Nhật Bản thì bộ môn này đã làm nên một nét độc đáo đầy ấn tượng khiến cho người ta không thể không khẳng định. Trong tiếng Nhật, nghệ thuật thư pháp Nhật Bản gọi là Shodo, được biết đến là một loại hình nghệ thuật thị giác nổi tiếng nhất của Nhật.
Trong thư pháp, nét đẹp nằm ở bố cục của từng chữ, nét chữ và màu mực, bố cục sắp xếp trong tổng thể tác phẩm cũng như ý nghĩa ẩn giấu bên trong tác phẩm cũng là một yếu tố rất quan trọng. Nghệ thuật thư pháp là cả sự cảm quan mang tính tâm linh và tinh thần rất cao bởi chữ được viết ra đã phản ánh toàn bộ khí chất và tâm hồn người viết thư viết. Ở người Nhật, họ xem trọng sự toàn diện, không có gì được xem là vô nghĩa hay bình thường. Từ sự khởi đầu của nét bút, hướng đi, điểm kết thúc của các đường,… mỗi thứ đều có ý nghĩa riêng. Những ký tự tượng hình được truyền tải một cách tinh tế lên một tờ giấy trắng thật tài tình, biểu lộ ý nghĩa biểu trưng khí chất và tâm hồn người nghệ sĩ.
Gấp giấy
Vào khoảng thế kỷ thứ 7 thì công nghệ sản xuất giấy của Trung Quốc bắt đầu du nhập và phát triển vào Nhật Bản. Bằng sự sáng tạo không ngừng nghỉ, họ đã không ngừng áp dụng và biến đổi nhiều phương pháp chế tạo cũng như nguyên liệu chế tạo giấy vào tạo nên một nền văn hóa giấy riêng biệt với những nguyên liệu giấy vô cùng phong phú và chất lượng cao – Washi. Đây là một loại giấy vô cùng đặc biệt, gấp mở nhiều lần không rách, mềm, bền và đẹp,… mà người Nhật vẫn luôn tự hào với cả thế giới. Từ đó, nghệ thuật gấp giấy Origami của Nhật Bản ra đời.
Ban đầu những mẫu giấy Origami đơn giản là các hình quạt, máy bay, con thuyền,… trải qua nhiều gian đoạn và thời gian thì các mẫu giấy mới ra đời không chỉ đa dạng hơn mà còn tỉ mỹ hơn. Đây là một bộ môn nghệ thuật được cả người lớn và trẻ em yêu thích, thỏa sức sáng tạo và thú vui tao nhã, có tác dụng chữa bệnh mất ngủ và giảm stress rất hiệu quả.
Tranh khắc gỗ
Nổi tiếng với quy trình có một không hai và tính thẩm mỹ đặc biệt, tranh khắc gỗ đã trở thành một hình thức được công nhận rộng rãi và mang tính biểu tượng của nghệ thuật Nhật Bản. Đi cùng những bức tranh, các bản in sản xuất từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 19 đã nắm bắt được tinh thần ukyio-e (một thể loại nghệ thuật phát triển mạnh mẽ từ thế kỷ XVII tới thế kỷ XIX tại Nhật Bản).
Cách đây 200 năm, nghệ thuật tranh khắc gỗ ở Nhật rất phát triển. Các bản in nổi tiếng được copy ra hàng nghìn mẫu và người ta mua tranh với giá chỉ bằng một bát mỳ. Nghề làm tranh khắc gỗ rất tỉ mỉ, nhất là công đoạn tô màu cho tác phẩm, chỉ một sai lầm nhỏ cũng có thể làm hỏng tác phẩm. Ngày nay, cùng với sự mai một của tranh khắc gỗ và yêu cầu cao của nghề này, giá của những bức tranh này đã tăng lên hơn nhiều để bán cho khách du lịch.
Mặc dù sản xuất các bản in là một quá trình nhanh chóng và có vẻ máy móc, nhưng nó đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật là bởi những màu sắc được vẽ tỉ mỉ bằng tay. Màu đỏ rực rỡ, màu xanh lam và màu xanh lá cây mạnh mẽ, thậm chí cả màu đen nổi bật cũng gây ấn tượng mạnh như trong bản in khắc gỗ nổi tiếng nhất – “The Plum Garden in Kameido” (Vườn hoa Mai ở Nhật Bản ở Kameido)
Nghệ thuật Bonseki
Khi nói đến các loại hình nghệ thuật Nhật Bản thì cũng không thể không nhắc đến nghệ thuật Bonseki. Đây là một loại hình nghệ thuật cổ xưa của Nhật Bản, tạo nên một cảnh quan thu nhỏ trên khay sơn mài màu đen dùng sỏi, cát trắng và đá nhỏ làm nguyên liệu.
Các công cụ tinh tế nhỏ thường được sử dụng trong Bonseki như lông, sàng, chổi lanh nhỏ, thìa và nêm gỗ. Các khay là một trong hai hình chữ nhật hoặc hình bầu dục có kích thước khoảng 60 đến 35 cm trong kích thước. Khay Oval có một vành thấp trong khi những hình chữ nhật phẳng.
Cảnh Bonseki thường mô tả bờ biển, núi và khu vườn. Những viên đá nhỏ được sử dụng để đại diện cho đường bờ biển, núi và hải đảo đá mà sóng phá vỡ theo. Cấu trúc được thu nhỏ, thường bằng đồng sơn, đôi khi được thêm vào công việc để làm cho ngôi nhà, đền thờ, cầu…
Câu hỏi thường gặp
1. Bộ môn nghệ thuật truyền thống nào nổi tiếng nhất tại Nhật Bản?
Truyền thống nghệ thuật Nhật Bản rất phong phú và đa dạng. Tuy nhiên, trong số đó, ikebana (nghệ thuật cắm hoa) và chadou (nghi lễ uống trà) thường được coi là những bộ môn nổi tiếng nhất.
2. Thế nào là ikebana và tại sao nó quan trọng trong văn hóa Nhật Bản?
Ikebana là nghệ thuật cắm hoa, nhấn mạnh vào sự cân đối và sắp xếp tỉ mỉ. Nó không chỉ đơn thuần là nghệ thuật trang trí, mà còn thể hiện triết lý về sự sống và thiên nhiên. Ikebana có vai trò quan trọng trong văn hóa Nhật Bản, thường được thực hành trong các lễ nghi và nghi lễ truyền thống.
3. Nghi lễ uống trà có ý nghĩa gì trong văn hóa Nhật Bản?
Chadou, hay nghi lễ uống trà, không chỉ đơn giản là việc thưởng thức đồ uống. Nó tôn vinh sự kính trọng, sự tập trung và sự kết nối giữa người tham gia. Chadou còn là cách thể hiện sự kính trọng đối với khách mời và tôn vinh nghệ sĩ tạo ra ấm trà.
4. Có những loại nghệ thuật hiện đại nào độc đáo tại Nhật Bản?
Ngoài các nghệ thuật truyền thống, Nhật Bản còn nổi tiếng với nghệ sĩ đương đại sáng tạo ra các tác phẩm độc đáo. Các bộ môn như mangá, origami (nghệ thuật gấp giấy) và cả nghệ thuật đường phố đều đang thu hút sự quan tâm của cộng đồng nghệ sĩ và người yêu nghệ thuật.
Kết luận
Trên đây là những bộ môn nghệ thuật tuyệt vời của Nhật Bản, mang trong mình tinh hoa văn hóa và tâm hồn nghệ sĩ. Chúng không chỉ là những nét đặc trưng văn hóa mà còn là cách để con người kể lại câu chuyện của mình, thể hiện cảm xúc và gắn kết với thế giới xung quanh. Hãy cùng khám phá và cảm nhận sự đẳng cấp của nghệ sĩ Nhật Bản thông qua những bộ môn nghệ thuật độc đáo này.
